Parmak İzi Nedir?

Parmak İzi Nedir?

/ Makale / Yazan

İnsanların parmak uçlarında yer alan kıvrımların meydana getirdiği izdir.
Bu kıvrımlar alt deride genetik olarak oluşur ve yaşam boyunca şekilleri hiç değişmez. Meme başı biçimindeki çok küçük çıkıntıların oluşturduğu bu yapı her insanda farklıdır. Bu özelliği dolayısıyla, parmak izi, neredeyse yüz elli yıldan beri insanların kimliğinin tespitinde kullanılmaktadır.

Parmak İzinin Tarihi

Parmak izinin keşfi yeni değildir. 17. yüzyıldan beri bu konuda çeşitli kayıtlar vardır. 1684’te Nehemiah Grew, 1686’da Marcello Malpighi, 1823’te Purkinje, insanların parmak uçlarındaki kıvramlara dikkat çekmişlerse de bunların ne gibi bir yarar sağlayacaklarına ilişkin keşiflerde bulunamamışlardır. Parmak izini alma ve bundan yararlanma konusunda ilk adım 1880’de Henry Faulds ve William James Herschel tarafından İngiltere’de atıldı.İki bilgin, bugünkü parmak izi alma usulünün esaslarını Nature adlı bir dergide yayınladıkları makale ile dünyaya duyurdular.

Daha sonraki yıllarda, bir başka İngiliz bilim adamı Francis Galton, parmak izinin kalıtımsal olmadığını, her insanın diğerinden farklı bir parmak izine sahip olduğunu açıkladı. Bu önemli tesbit, parmak izinin kimlik belirlemede kullanılmasının kapılarını açtı.

Parmak izi bulunduğu yüzeyde çıplak gözle kolay görülmez. Bu yüzden Sherlock Holmes elinde hep bir büyüteçle dolaşır cinayet mahallinde.Parmaktaki ter, yağ ve başka maddelerin etkisiyle eşyaya bulaşan bu izleri görünür hale getirmek  için başta pudra olmak üzere çeşitli kimyasal maddeler kullanılır. Parmak izini elde etmek tamamen bir uzmanlık işidir.

Parmak İzinin Kullanım Alanları

Parmak izi deyince, akla ilk olarak polisiye durumlar gelir. Çünkü kimlik saptamanın en kesin yöntemi budur. Bunun da nedeni, aynı parmak izinden iki tane olma ihtimalinin neredeyse sıfır olmasıdır. Galton’a göre bu ihtimal 64 milyarda birdir. Böylece, parmak izi öncelikle suçlunun saptanmasında çok önemli bir yere sahip olmuştur. Birçok ülkenin hukukunda kesin delil olarak değerlendirilir. Cinayet aleti üzerindeki parmak izinin saptanması çok önemlidir. Örneğin bir tabancadaki parmak izlerinin saptanması, bizi doğrudan doğruya katile götürebilir. Bunun gibi suç mahallindeki parmak izleri de suçlunun yakalanmasında önemli rol oynar.
Diğer yandan, kimliği belirsiz cesetlerin, hüviyetlerinin tesbitinde de parmak izi çok önemlidir. Bir olayda zanlı   varsa, suç aletinde ve cinayet mahallindeki parmak izleri de zanlınınkiyle aynıysa detektiflerin işi büyük ölçüde kolaylaşmış demektir. Ama, zanlı yoksa, o zaman parmak izleri hiç bir işe yaramaz. Bu yüzden, geçen yüzyılın başlarından bu yana en basitinden en ağırına, her türlü suç işlemiş kişlerin parmak izlerinin  alınarak arşivlenmesi, polisin en önde gelen vazifelerinden biri olmuştur. Bugün FBI’de elli milyondan fazla insanın parmak izi kaydı mevcuttur. Günümüzde, bilgisayar ortamında bu tür verileri saklamak ve çoğaltmak daha kolay olmuştur.
Suçun denetimi açısından, kamu otoritesinin hedefi herkesin parmak izlerinin kayıt altına alınmasıdır. Muhafazakarların ılımlı baktıkları bu öneri, demokrasi ve kişisel özgürlük yanlılarınca reddedilmekte, yapılması istenen şeyin, herkesin fişlenmesi demek olduğunun altı çizilmektedir.

Parmak İzinin Diğer Kullanım Alanları

Yaşlı ya da okuma yazma bilmeyen insanlar imza yerine parmak izlerini basabilirler.Parmak damgası da denen bu imza tamamen yasaldır ve hukuken geçerlidir.
Parmak izinin çok daha farklı kullanımları, gelişen teknolojiyle birlikte ortaya çıkmıştır. Ancak meselenin esası gene bir kimlik belirleme yöntemi olmasına dayanır. Gelişen teknolojiyle birlikte parmak izinin kullanım alanlarında da gelişmeler olmuştur.

Parmak İzi Kullanımında Gelişen Teknolojinin  Yeri

En başta, parmak izlerinin bilgisayarlarda kayıt altına alınması gelir ki, bu polis teşkilatlarının daha verimli çalışmasında etkili olmuştur. Böylece verileri saklamak, çoğaltmak ve kısa sürede yaymak mümkündür. Yetkililerin istedikleri an bu bilgilere erişebilmeleri, suç araştırmalarına büyük bir hız getirmiştir.
Gelişen teknoloji, kimlik teşhisi, güvenlik ve denetim konularında geniş bir pazar oluşturmuştur.Yüksek güvenlik gerektiren iş yerlerinde ve kurumlarda kapılardan geçişler artık klasik anahtar yerine parmak izini tanıyan cihazlar kullanılarak sağlanmaktadır. Kapılara ya da turnikelere bağlanan cihazlar, parmak izleri daha önceden tanımlanmış kişilere kapının açılmasını sağlar. Yani bir nevi kilit vazifesi görür. Bu cihazlar, evlerde güvenlik sistemi olarak da kullanılmaktadır. Akıllı ev denen bu evlerde oturanların korunması en yüksek düzeyde sağlanır.
İşyerlerinde personelin devamsızlığını ya da işe hangi saatlerde gelip gittiğini dolayısıyla işte geçen zamanını gene bu tür cihazlar saptamaktadır. Böylece herhangi bir suistimale fırsat vermeden, personelin adil bir ücret alması sağlanmış olmaktadır. Eskiden, puantaj işlemi çalışanların kart basmasıyla yapılırdı. Bu sistemde sizin yerinize bir başkasının kart basması mümkünken, yeni sistemde buna imkan yoktur.
Yeni akıllı telefonlarda da açma kapama işlemleri parmak iziyle yapılmaktadır. Oldukça tartışma yaratan bu konu, aslında üreticinin kullanıcıya sağladığı bir kolaylıktı. Böylece telefon sahibi, her sefer telefonunu açmak için şifre girmekten kurtuluyordu. Ancak, parmak izlerinin  CIA’ya verileceği yolundaki söylenti bu teknolojik gelişme uygulamasının cazibesini epeyce azalttı

Parmak İzinin Önemi ve DNA

Parmak izi, kimlik teşhisi konusunda hala önemli bulgulardan biridir. Polis teşkilatının asla vaz geçemeyeceği kayıtlar, parmak izlerine ait dokümanlardır. Ancak, suçluların yakalanmasında 1980’lerden bu yana bir başka bulgu yavaş yavaş parmak izinin yerini almaktadır. Bu DNA‘dır. Parmak izinden yararlanmak için suçlunun parmak izini mutlaka cinayet aleti veya suç mahallindeki herhangi bir eşya üzerinde bırakmış olması gerekir. DNA ise, suçluya ait herhangi organik bir materyalde bulunabilir. Tek bir saç telinden bile DNA tespit edilebilir. DNA da tıpkı parmak izi gibi, eşsiz ve biriciktir. Bu yüzden Genetik Parmak İzi olarak adlandırılmıştır.
Kriminoloji, parmak izinden kolay kolay vazgeçmeyecektir ama DNA analizi yoluyla ortaya çıkan Genetik Parmak İzinin kullanımı daha şimdiden etkin bir biçimde kullanılmaya başlanmıştır. Gen bilimindeki ilerlemelerin, DNA‘yı adli tıp laboratuvarlarının baş köşesine yerleştireceğinden kimsenin kuşkusu yoktur.

Yazar:

Turgut Şişman
Turgut Şişman
Turgut Şişman, PolisiyeDurumlar.com ve Dedektifdergi.com sitelerinin kurucuları arasında yer aldı ve halen polisiyeseverlerin ilgi ile takip ettiği bu iki projede aktif olarak görev almaktadır. Çeşitli kitaplarda ve online platformlarda hikaye ve makaleleri yayınlanan Turgut Şişman, Polisiye Yazarlar Birliği üyesidir ve 2005 yılından bu yana İngiltere'de yaşamaktadır.

Yorum yaparken lütfen hikaye ya da filmlerin konusunu açık etmeyin ki her okuyan sizle aynı zevki alabilsin ;)

yorum