Polisiye yazarı Önay Yılmaz ile Söyleşimiz

Mesleğe Hürriyet gazetesinde başladım, Milliyet gazetesinde sürdürdüm. Bu ikisinin arasında bir Star televizyonu muhabirliği deneyimi de var. Uzun yıllar gazetecilik yaptım. Gazetecilik bana yaşama dair çok şeyler öğretti. Bugün
yazabilmemi bu mesleğe borçlu olduğumu söyleyebilirim. Şimdilik mesleğe ara mı verdim tamamen bitirdim mi henüz bilmiyorum. Belki koşullar değişirse yeniden başlayabilirim. Gazetecilik bir etik mesleği benim açımdan. Eğer etik açıdan sıkıntı varsa gazetecilik amacından sapma eğilimi gösteriyor ne yazık ki.  Bugünkü tablo biraz böyle ama gelecekte ne olur bilmiyorum. Daima olumlu düşünmekten yanayım. Ancak biliyorum ki sadece benim olumlu düşünmem yeterli değil. Herkesin ya da en azından çoğunluğun pozitif düşünceye sahip olması gerekir bazı şeylerin değişmesi, değiştirilebilmesi için. Yazarlığa 2005 yılında başladım ve gazetecilikle birlikte sürdürdüm. Ancak 2012 yılında ikisini birlikte yürütmenin güçlüğünü kavradım ve yazarlıkta karar kıldım. Yazarlığa daha fazla zaman ayırabilmek ve daha iyi yoğunlaşabilmek için buna gerek duydum.  İstanbul’da yaşıyorum şimdilik ve gelecekte
İzmir ve Bodrum civarında yaşamak gibi bir planım var. Tek sorun doğup büyüdüğüm benim var olma nedenim, her

yerinde izim olan bu şehri terk etmenin zorluğu…

İlk kitabım Nazilerle Beş Yıl’dı. Kitap olmadan önce bu konuyu gazeteye bir seri yazı olarak hazırlamıştım. Büyük ilgi gördü ve bu çalışma o yıl bana seri yazı dalında Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Başarı Ödülü’nü getirdi. Daha sonra da bu konuyu daha derinlemesine işleyerek bir kitap haline getirdim. Böylece yazarlık serüvenim başlamış oldu. Bunu yine gazete için hazırladığım Bandırma Yolcuları adlı çalışma izledi. Bu iki çalışma da tarihi belgesel roman  ategorisinde ilgi gördü. Bundan sonra gazetecilik yaşamım boyunca yaptığım bazı haberleri 117 soruda Türkler adlı kitapta topladım. Polisiye roman çalışmalarına ise bu üç kitaptan sonra geçme kararı aldım.

İnsanın duygu ve düşüncelerini, hayal gücünü somutlaştırıp, yani bir kitapta toplayıp bunu birçok insanla paylaşması elbette ki çok keyif verici bir eylem. Bunun üstüne bir de olumlu eleştiriler alması beğenilmesi ise işin kreması. Yani kaymaklı ayva tatlısı ya da kaymaklı kadayıf yemek gibi… O zaman daha iyi motive oluyor ve yazarlığa devam ediyorsunuz.

Poseidon’un Laneti benim ilk polisiye roman denememdi. 1999’dan sonra yaptığım deprem konusundaki sayısız haberler ben de bu konu hakkında büyük bir birikim yaratmıştı. Deprem hakkında bir kitap yazmak istiyordum ama bu konu fazla bilimsel bir konu olduğundan cesaret edemedim. Sonuçta bir akademisyen değildim, gazeteciydim. Bilimselliği biraz olsun hafifletecek bir arayış içine girdim. Bu arada polisiye bir roman yazma fikri de aklımın bir köşesinde hep vardı. Sonra bu konuyu polisiye bir romanla birleştirme düşüncesi doğdu ve neden olmasın dedim kendi kendime.

Böyle bir plan yapmadım ama sonra hazır karakterleri yaratmışken devam etmek istedim.

Konuya ve kurguya göre kendiliğinden gelişiyor diyebilirim.

Bir önceki soruda da yanıtladığım gibi gazetecilik geçmişim benim bilgi hazinemi oluşturuyor. Bu birikim nedeniyle konuları bulmakta hiç güçlük çekmiyorum. Kısaca sorunun yanıtına gelirsek, işimi oldukça kolaylaştırıyor diyebilirim.

Ahmet Kerim ben değilim ama benden de bazı kırıntılar var tabii. Hayal gücümün yarattığı, belki
birçok karakterin karması olan aslında tamamen özgün bir karakter Ahmet Kerim.

Kadınlar olarak kategorize etmemek lazım ama kötü niyetli insanlardan elbette ki çekinirim.

Ahmet’in Mine’den neden korktuğunu anlamak için Heybeliada Cinayetleri adlı kitabı okumak gerekir diye düşünüyorum. O zaman bu korkunun nedeni anlaşılabilir.

Polisiye romana Poseidon’un Laneti ile başladım, sonra bunu sırayla Ölüm Deltası, Heybeliada Cinayetleri ve Günbatımı Cinayetleri izledi. Ahmet’i ve diğer karakterleri daha iyi tanımak için sırayı izlemek gerekir sanırım.

Ben yazdığım dört polisiye romanda biraz bilimsel konuları da işliyorum. Poseidon’un Laneti’nde ana bilimsel konuyu yerbilimleri ve deprem oluşturuyordu. Ölüm Deltası’nda ornitoloji (kuş bilimi), Heybeliada Cinayetleri’nde adalar tarihi, Günbatımı Cinayetleri’nde ise genetik bilimi üzerinde durdum. Tabii çevre bilimi konusu ise hepsinde yer alıyor. Polisiye okuruna bilimsel konular üzerinde bilgi vermeyi seviyorum ama polisiye okuru bunu seviyor mu bundan hoşlanıyor mu bundan emin değilim. Biliyorum ki polisiye okuru biraz sabırsız ve bir an önce sonuca gitmeyi hedefleyen bir okurdur. Ben biraz okurun sabrını zorluyorum gibi geliyor. Çünkü bununla ilgili olumsuz eleştiriler aldım. O nedenle bilgi verme konusunda okurun sabrını zorlamamaya biraz daha özen göstermem gerektiğini düşünüyorum. Tabii her kitapta bilimsel konuları farklı suçlar eşliğinde işliyorum. Günbatımı Cinayetleri kitabımda insan kaçakçılığını işledim. İnsan kaçakçılığı özellikle 2014 yılında zirve yaptı Ege kıyılarında. Kitapta Ege kıyılarının güzelliğinin yanında bu pek bilmediğimiz ya da pek üzerinde durmadığımız insanlık dramını da işliyorum.

Eşim ve ailem beni her zaman desteklemiştir. Onlara şükran borçluyum bu yüzden. Köstek olan kimse olmadı çünkü ben işlerimi sessiz ve sedasız yürütmeyi severim işin büyüsünü bozmamak için.

Polisiye ile devam etmek istiyorum. Çünkü bu alanı seviyorum, beni heyecanlandırıyor ve sürekli beynimi çalıştırmamı sağlıyor. Tabii ben polisiye diyorum ama değerli eleştirmen ve yazar sayın Erol Üyepazarcı beni thriller yazarı olarak niteledi. Ama ben günümüzde polisiye ve thriller olarak fazla bir fark görmüyorum. Sanırım sayın Üyepazarcı bu kategorik değerlendirmeyi yaparken klasik polisiyeden (katil kim?) söz ediyordu.

Türkler kendileri hakkında o kadar çok az şey biliyorlar ki, biraz okuldan biraz ailelerinden öğrendikleri yüzeysel bilgilerden ibaret bunlar. Sadece Türklere özgü değil kendi toplumları hakkında bilgi sahibi olmamak, diğer uluslar da çok bilgili değil. Türkler ve Türkiye hakkında gerçekleri anlatan çok güzel kitaplar yayınlandı ve yayınlanmaya devam ediyor. Ben de işin bir ucundan tutmuştum. Daha bilimsel konuları işlemiştim. Örnek vermektense kitabı ve bu tür kitapları okusunlar derim.

Bu soru genel bir soru, isim vermek zor. O kadar çok beğendiğim yazar ve sanatçı var ki hangi birini sayayım. Birini eksik sayarsam çok üzülürüm sonra o nedenle isim vermesem daha iyi olur. Ama soruyu daha spesifik hale getirirsek, örneğin polisiye yazarları arasında kimler diye soracak olursanız yine çok isim saymam gerekecek. Ama aklıma ilk olarak hemen gelen isimler daha çok günümüz polisiye yazarları, bunlar Henning Mankell, Michael Connelly, Simon Beckett, Jean Christophe  Grange, Glenn Meade diyebilirim. Yerli polisiye yazarları arasında Ahmet Ümit’i beğeniyor ve okuyorum. Ahmet Ümit’i daha çok bir polisiye yazarı olarak değil de iyi bir yazar olduğu için
okuyorum.

Başucu kitabı olarak yararlandığım bilimsel kitaplarım o kadar çok ki isimlerini sayamam.
Özellikle sözlük ve imla kılavuzu bir yazarın gerçek başucu kitaplarıdır.

Suçun büyüğü küçüğü olmaz bence, suç suçtur. Gazetecilik yaşamımda o kadar çok suça tanıklık ettim ki hangisini sayayım bilemiyorum. Gazeteciliğimin ilk yıllarında polis ve adliye muhabirliği yaptım ve o zaman suçla ve suçlularla yakından tanışma olanağı buldum. Suç ve suçluluk sosyolojik bir olgu; tamamen yok olması mümkün değil ama azaltılması asgari seviyeye çekilmesi mümkün. Bu da ekonomik, kültürel yani sosyal ve siyasal nedenlere bağlı hiç kuşkusuz.

Boş zamanı çalışma dışındaki zaman diye algılıyorsak, çok şey yaparım. Spor yaparım, televizyon, film izlerim. Bol bol kitap okurum; özellikle de polisiyeler. Fotoğraf çekerim ve son zamanlarda daha çok vaktim olduğu için yemek yaparım. Fırsat buldukça da seyahat etmeyi severim. Yazarlık benim hem hobim, hem de profesyonel anlamda sahip olduğum şu andaki tek işim. Buradan özetle en büyük hobim polisiye roman yazmak ve polisiye roman okumak diyebilirim.

Terazi burcuyum ama burçlara inanmam.

Bu konudaki eleştirileri saygıyla karşılıyorum ama tabii ki eleştirinin dozu ve üslubu önemli. Benim kitabım Grange’dan daha önce yayınlanmış olsaydı acaba ne olurdu merak ediyorum. Bana yönelttikleri eleştirileri Grange’a yöneltirler miydi? Bu da Türkiye’de bir yazar olmanın talihsizliği diyebilirim.  Kuşlar ve özelilkle göçmen kuşlar konusunda sayısız haberler yaptım. Çok iyi araştırdığım ve bildiğim bir konu. Kitabı okuyanlar zaten bunu göreceklerdir. Ayrıca birtakım benzerlikler olması çok da anormal bir durum değil. Kimse yoktan var etmez ve her şey birbirini etkiler. Bundan Grange’ın kitabından etkilendiğim manası çıkmasın lütfen. Şimdi ben kendimi savunmak istemiyorum; gerçek okuyucular iki kitabın bir benzerlik dışında farklı olduğunu hemen anlayacaklardır zaten. Bazı kötü niyetli kişiler mal bulmuş mağribi gibi hemen zehirli oklarını fıratıyorlar; ancak bu türden kişiler her toplumda her zaman vardır. Çok önemsemiyorum ve bildiğim yolda devam ediyorum. Popüler kültürün dayatması olarak Türkiye’deki okura sunulan Grange’ın benim de beğendiğim çok geniş bir hayal gücü var ama konu ve kurgularda bir o kadar da eleştirilecek tarafı var.

Gazeteci olmasaydım bilim insanı olmak isterdim. Branşı önemli değil, araştırmayı, incelemeyi, yeni bir şeyler bulup ortaya çıkarmayı seviyorum. Bu tıp alanında da fizik, yerbilimleri, astronomi veya biyoloji alanında da olabilirdi.

Beğendiğim çok kitap var. Tek bir kitap ismi vermek haksızlık olur.

Yukarıda verdiğim yanıt bu soruda da geçerli.

Türk polisiyesi her geçen gün gelişiyor ve kalemleri güçlü oldukça iyi yazarlar ortaya çıkıyor. Ancak bu konuda ben biraz kendimi suçlu hissediyorum. Çünkü yeterince yerli polisiye yazarımızı okuma fırsatı bulamadım. Bu tarafım biraz eksik kaldı maalesef. Ama Ahmet Ümit, Celil Oker, Cüneyt Ülsever, Algan Sezgintüredi, Çağatay Yaşmut, Esmahan Aykol, Piraye Şengel ve son olarak da Verda Pars’ı okudum. Hepsinden keyif aldım diyebilirim. En kısa zamanda diğer yerli yazarları okumayı da hızla sürdüreceğim ve bu eksiğimi kapatacağım. Necati Göksel, Suphi Varım, Emrah Serbes, Sibel Köklü, Çağan Dikenelli, Hesna Onbaşı, Esra Türkekul bu yıl okuma listemde olan yerli yazarlar. Belki adını unuttuklarım da olabilir. Ancak yerli yazarlardan heyecan dozu biraz daha yüksek, daha yaratıcı konular ve kurgular beklediğimi de vurgulamak isterim. Tabii bunu vurgularken okuduğum yazarları kastediyorum.

Ayrıca yayınevlerinin de, okurların da, medyanın da Amerika ve İsveç’te olduğu gibi yerli polisiye yazarlara destek vermesini istiyorum. Bugün İsveç ve Amerikan polisiyesi gelişmişse ve adını duyurmuşsa, bu hiç kuşkusuz özellikle medyanın ve yayınevlerinin büyük desteğiyle olmuştur. Biz de ne yazık ki bırakın desteği köstek olmak için elden ne geliyorsa yapılıyor.

Türkiye’de yazarlık yapmak elbette ki zor ama yazmak isteyene de kimse engel değil. Günümüzdeki yazar sayısı geçmişle kıyaslandığında büyük bir rakam farkı ortaya çıkıyor. Yazarlık bir tutku işi… Günümüzde yayınevi bulmakta da pek güçlük yok eskiye göre… Yani yazarlıktan fazla bir maddi kazanç beklemek gibi bir niyetiniz yoksa bence sorun yok. Ama sayın Göksel’in zordan kastı, geniş kitlelere açılmak, daha fazla okunabilmek, daha çok kazanmak ve popüler olmak ise evet bu konuda iş biraz zor gerçekten. O zaman sadece sizin iyi yazmanız yetmiyor; işin içine başka unsurlar da giriyor. Bu konuyu burada deşmek istemiyorum. Bu ayrı bir tartışma konusu.

Yazma planı yaparken en çok zevk aldığı kısım, konu bulmak mı, kurguyu oluşturmak mı, yoksa karakterleri oturtmak mı?

Çok isterim.  Eğer gerekli zamanı ve enerjiyi bulabilirsem neden olmasın…