Polisiye yazarı Ümit Deniz

Polisiye yazarı Ümit Deniz

Ümit Deniz, Türk polisiye edebiyatının, geniş kitleler tarafından tanınan ilk yazarıdır. 1950’lerin başından itibaren yayınladığı polisiye romanlarıyla adını yaygın biçimde duyurmuş, 1975’deki ölümüne kadar dönemin  kitapları çok satan, ünlü yazarları arasında yer almıştır. Tanınmasında Yeşilçam’ın katkısı da büyük olmuş, yazdığı romanlardan filme çekilenler halk tarafından büyük bir ilgiyle karşılanmıştır.
1922 yılında doğan yazar, Haydar Paşa Lisesi’ni bitirdikten sonra, Gazetecilik eğitimi aldı ve dönemin bir çok dergi ve gazetesinde çalıştı. 1946’da dönemin ünlü tiyatro oyuncusu Gülistan Güzey ile kısa süren bir evlilik yaptı. İlk romanı  Ölüm Perdesi, 1949 yılında yayınlandı. Bunu,1975’e kadar pek çok roman izledi. Önemli yapıtlarından Yakut Gözlü Kedi 1961’de, Kanlı Kolyeler 1962’de, Casuslar Savaşı 1966’da basıldı.

Ümit Deniz, romanlarında örgütlü suçlara ve uluslararası casusluk gibi temalara yer verse de, kitapları esas itibariyle klasik polisiyenin bilinen formasyonuyla aynıdır.   Yani cinayeti kim, neden ve nasıl işledi soruları ile bu sorulara verilecek cevaplar ön plandadır. Bu nedenle sık sık devrik öyküleme  yöntemiyle romanlarını yazma yoluna gitmiştir. Polisiye türünün vaz geçilmez gizem ve merak unsurlarına romanlarında başarıyla yer vermiştir. Yazar, gazetecilikteki deneyimlerini, gözlemlediği olayları ve haberleri romanlarında ana malzeme olarak kullanmış, bu amaçla tıpkı kendisi gibi bir gazeteci olan Murat Davman karakterini yaratarak, içinden çıkılamayan, karmaşık olayları ona çözdürmüştür.

Ümit Deniz’in romanlarında sürekli var olan kişiler vardır. Murat Davman da bunlardan biridir. Ama o , öncelikle bir kahramandır, romanın ana karakteridir. Polisiye romanların olmazsa olmazlarından dedektif rolü ona verilmiştir. Yazar, Murat Davman aracılığıyla öyküdeki gizemi çözümler ve açıklar.

Murat Davman, tıpkı yaratıcısı Ümit Deniz gibi, gazetecidir. Ülkenin en çok okunan gazetesinde çalışmaktadır. Halk tarafından tanınan popüler bir insandır. Köklü ve zengin bir aileye mensuptur. Türk Milli Emniyeti ile bağlantısı vardır. MİT’le de çok açık olmayan bir ilişki içindedir.  Romanlardaki kimliği dedektiflikle ajanlık arasında bir yerde durur.

Murat Davman karakteri ellili ve altmışlı yıllarda sinemaya da aktarılmıştır. Özellikle Orhan Günşiray, oynadığı Murat Davman rolüyle bu karakterin halk arasında çok tutulup sevilmesine neden olmuştur. Zaten, Ümit Deniz uyarlamalarında en fazla öne çıkan iki film vardır. Bunlar, başrolünde Orhan Günşiray’ın oynadığı Ölüm Perdesi (1960) ve Azrailin Habercisi’dir 1963). Her iki filmin de yönetmeni Atıf Yılmaz’dır. Birincinin senaryosu Attila İlhan, ikincisinin senaryosu ise -sıkı durun- Kemal Tahir tarafından yazılmıştır.

Ümit Deniz romanlarının filme alınması 1961’de Lütfi Akad’ın çektiği Sessiz Harp ile devam etmiş, Murat Davman’ı bu kez Müşfik Kenter oynamıştır. 1966’da ise iki film birden piyasaya çıkmıştır. İlhan Engin yönetiminde çekilen, Ayhan Işık’lı İstanbul Dehşet İçinde ve Nejat Saydam’ın yönetmenliğini yaptığı Cüneyt Arkın’lı Yakut Gözlü Kedi. İstanbul Dehşet İçinde filminde her ne kadar Ayhan Işık Murat Davman’ı canlandırsa da, adı Kemal olarak geçmektedir.

Murat Davman’ın bir roman karakteri olarak ilginç bir yaşam çizgisine sahip olduğu görülüyor. Son macerasından yıllar sonra 2006’da Reha Mağden’in ‘Yazgıların Tableti’nde yeniden karşımıza çıkması başka nasıl açıklanabilir?

Yazar:

Gencoy Sümer
Gencoy Sümer: Zonguldak doğumlu olan Gencoy Sümer, Kabataş Lisesi’ni ve İstanbul Teknik Üniversitesini bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi’nde master ve doktora yaptı. Polisiye Durumlar sitesini kurdu. Halen yayınlanmakta olan Dedektif adlı polisiye e-dergiyi çıkardı. Hem bu dergide hem de Polisiye Durumlar’da birçok öykü ve makalesi yer aldı. İlk romanı Feneryolu Cinayetleri 2017’de yayınlandı ve 2019’da ikinci, 2020’de üçüncü baskısını yaptı. 2019’da yayınlanan Aile Sırrı ve Göl Kıyısındaki Ev adlı kitapları da olan yazar İngiltere’de yaşıyor.

Yorum yaparken lütfen hikaye ya da filmlerin konusunu açık etmeyin ki her okuyan sizle aynı zevki alabilsin ;)

yorum